•• ESF MAGAZINE ••

Leuk jurkje voor de bezoeker?

Toegegeven, de Eurovision Broadcasting Union en zijn reference group hebben het Eurovisie Songfestival de afgelopen 3 jaar verbeterd met enkele flinke, broodnodige ingrepen. De opzet, waarbij zo’n 28 landen in één halve finale werden geduwd, was bij voorbaat gedoemd te mislukken. Immers, zo’n 60% van de deelnemers uit de halve finale valt af en dat betekent dat de EBU in één ruk 18 landen naar huis moet sturen. Gevolg: Veel teveel trieste gezichten op één dag. Ook was het met dat systeem zo dat de startvolgorde van cruciaal belang werd. Immers, hoe meer deelnemende landen op één avond, hoe meer liedjes er vergeten kunnen worden.
Door Gert Waterink

Daarom sprong ik wel even een gat in de lucht toen ik hoorde dat er twee halve finales kwamen in 2008. Met twee halve finales is de keuze tussen de liedjes goed te behappen. En nog belangrijker is het wedstrijdelement, dat zo in positieve zin verbeterd werd. Want hoe belachelijk is het dat de top 15, inclusief BIG 4-landen, recht geeft op een finaleplek een jaar later. Mijn motto was dus altijd: Jaar na jaar met een frisse, schone lei beginnen. Dat doet de liedjeswedstrijd alleen maar goed.

Bijna tegelijkertijd begon de rol van jury’s weer te gelden. In 2008 met het geven van wildcards, sinds vorig jaar door een 50% stemaandeel van jury’s in de finale en vanaf volgende maand ook een 50% stemaandeel van jury’s in de halve finales. Sommige fans zijn tegen de invloed van jury’s in de uitslag, maar het is een feit dat een televoter niet alle liedjes even aandachtig afkijkt. Een jurylid zit met 4 andere juryleden in een klein studiootje van de nationale omroep en is dus eigenlijk min of meer verplicht om de hele rit uit te zitten en kan niet, als het saaie liedje 15 aanbreekt, buiten even een sigaret roken. Ik heb vooral lof voor dit besluit, dat overigens door de reference group is ingegeven.

Toch is het Eurovisie Songfestival blijvend veranderd. In amper 12 jaar is het festival niet alleen flink gemoderniseerd, maar vooral ook ‘verjongd’. Het aanwezige publiek was zo’n 15 jaar geleden nog redelijk braaf, waarbij zelfs een smoking of galajurk niet geschuwd werd. Tegenwoordig zijn alle vlaggen welkom in de hockeyarena en ziet de kijker die tijdens optredens menigmaal in beeld komen door springende fans. Ik gun hun dat plezier, maar gun de kijker dan ook een onverstoord beeld van al die zangers en zangeressen die hun liedje zo goed mogelijk willen zingen.

De locaties zelf zijn ook groter geworden. Immers, er moet meer en meer terugverdiend worden uit ticketsales bij het afhuren van een nóg grotere hal met nóg immenser decor. En daar waar vroeger elk festival nog een brede visual identity meekreeg waar jong en oud zich in kon vinden, lijkt het festivalthema anno 2010 meer en meer toegespitst te zijn op de jongeren van Europa. “Share the moment” via Twitter en Facebook willen we natuurlijk allemaal, maar het thema “Old and New” (Birmingham 1998) was breder inzetbaar, voor jong én oud.

Kortom, het classy-element van het songfestival is wat vervaagd. Het ooit ietwat vreemde en ongrijpbare festival is allang niet meer zo ongrijpbaar. Daar waar mijn generatie nog met stembriefjes en samen met pa en ma ging meestemmen, wordt de generatie van nu doodgegooid met songfestival rip-off’s, zoals X-Factor en Idols. Het gekke is dan ook dat de ouders van nu wél X-Factor kijken en juist het songfestival, dat zo ‘verjongd’ is, wat meer links laten liggen. Tuurlijk, op de grote avond wordt de tv echt nog wel afgesteld op het Eurovisie Songfestival, maar zou de EBU ook het zapgehalte meerekenen in hun statistieken? Ik kan me niet voorstellen dat een gezin anno 2010 net zo trouw het festival blijft kijken als in 1993. Immers, X-Factor is er elke week.

Kan dat anders? Ach, het is een illusie om te denken dat het songfestival van toen ooit weer terug kan komen. De commercie grijpt overal om zich heen. Wijlen Juan Antonio Samaranch deed het met ‘zijn’ Olympische Spelen, en de EBU doet het met ‘hun’ Eurovisie Songfestival. Laat ik ook duidelijk zijn door te zeggen dat zoveel mogelijk landen deel moeten kunnen nemen aan de jaarlijkse liedjeswedstrijd. Die visie deel ik met bijvoorbeeld Svante Stockselius.

Maar het classy-element, dat het festival ooit zo lekker ongrijpbaar maakte, mag echt wel weer een beetje terugkeren. En dat is helemaal niet zo moeilijk. Enkele ideeën: Maak de ruimte tussen publiek en podium bijvoorbeeld weer wat groter, zodat die ruimte weer volop benut kan worden door camera’s. Wijs al die enthousiaste fans alsjeblieft op hun zeteltjes en laat ze daar blijven zitten. Een paar spandoeken zijn best oké, maar moet het publiek nou echt een vlaggenzee worden? Verder kunnen de locaties best wat kleiner (Wat was er nou mis met het Spektrum in Oslo?), want het doet me pijn om zoveel lege plekken te zien, zelfs in de finale. En wat te denken van een nieuwe decor-opzet, waarbij landen kunnen kiezen om gebruik te maken van het grotere podium of het daarnaast gelegen kleinere, intiemere podium?

Ik zelf zou een dresscode al een leuk idee vinden. Want als de presentatoren een slimfit smoking van Armani kunnen dragen, dan kun jij dat toch ook? En was het niet altijd de gewoonte dat ook niet-Franstalige landen af en toe de punten in het Frans voorlazen? Nederland deed dat nog eens in 1979. Albanië zelfs nog in 2004. Persoonlijk vind ik dat net wat chiquer klinken. En wanneer worden instrumenten weer live bespeeld? Het organiseren van een festival mag toch wel een beetje uitdagend blijven? Daar hoeven live bespeelde instrumenten toch niet de eerste slachtoffers van te worden?

“Share the moment” is inderdaad van belang, want je wil de aanwezige fans trakteren op een goede show. Maar het Eurovisie Songfestival moet ook de kijker weer durven verwennen. Niet alleen met show waarbij het zappen getriggerd wordt, maar ook met een classy tv-avond waar jong én oud voor gaat zitten. Het Eurovisie Songfestival anno 2010 kan dus echt nog meer aanhang krijgen dan dat het nu verdient. Gespreksstof voor de EBU zou ik zeggen.